کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های تاریخی آذربایجان غربی نشان می‌دهد که این سرزمین دست‌کم هفت هزار سال قدمت دارد. آثار به‌دست‌آمده از تپه‌های هفتوان و اهرنجان، کول‌تپه سلماس، حسنلو نقده، ربط سردشت، گوک‌تپه و دیگاله ارومیه، تخت سلیمان تکاب، قالایچی بوکان، بسطام چایپاره، پیراحمد کندی ماکو، برده‌کنته مهاباد و ده‌ها محوطه دیگر، بیانگر تمدنی درخشان و مردمانی فرهنگ‌دوست در این منطقه است.

مرکز تحولات تاریخی

به دلیل قرار گرفتن در دروازه ارتباطی شرق و غرب، آذربایجان غربی در طول تاریخ شاهد نبردها و دگرگونی‌های بسیاری بوده است. یافته‌های باستان‌شناسی از حضور تمدن‌های بزرگی چون اورارتو، مانا، آشور، هوری، میتانی، ماد و پارس حکایت دارد.
نمونه بارز آن، دیاکو بنیان‌گذار دولت ماد است که پس از اتحاد با اورارتو توانست به حکومت ۸۰۰ ساله آشور پایان دهد. این تحولات نشان می‌دهد که استان در هزاره نخست پیش از میلاد، یکی از کانون‌های مهم تمدنی خاورمیانه و حتی جهان بوده است.

آثار تاریخی و ثبت‌شده آذربایجان غربی

تا امروز بیش از ۱,۴۷۰ اثر تاریخی و باستانی استان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• قره‌کلیسا (چالدران)؛ محل دفن طاطائوس مقدس، یکی از حواریون مسیح (ع)، و از زیارتگاه‌های بزرگ ارامنه جهان.

• تخت سلیمان (تکاب)؛ شهر باستانی شیز و محل آتشکده آذرگشنسب ساسانی، یکی از سه آتشکده بزرگ زرتشتی.
  این دو اثر به‌دلیل اهمیت جهانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.

دیگر بناهای مهم استان شامل کاخ‌موزه باغچه‌جوق ماکو، بازار تاریخی خوی، مقبره شمس تبریزی، بنای سه‌گنبد ارومیه، غار سهولان مهاباد، آبشار شلماش سردشت و قلعه‌های تاریخی متعدد است.

جاذبه‌های مذهبی و آیینی آذربایجان غربی

• هر سال در مردادماه، آیین جهانی باداراک با حضور مسیحیان جهان در قره‌کلیسا برگزار می‌شود.

• در دوره ساسانی، پادشاهان موظف بودند برای کسب مشروعیت سلطنت به آتشکده تخت سلیمان زیارت برده و نذورات تقدیم کنند.

طبیعت بی‌نظیر چهار فصل آذربایجان غربی

آذربایجان غربی علاوه بر تاریخ و فرهنگ، طبیعتی چشم‌نواز دارد:

• بیش از ۴۰ رودخانه دائمی و فصلی و حدود ۱۲ هزار چشمه و قنات.

• ۳۱ تالاب بین‌المللی عضو کنوانسیون رامسر.

• دریاچه ارومیه با ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ.

• آبشار شلماش سردشت، غار سهولان مهاباد، سد ارس و جنگل‌های انبوه سردشت و پیرانشهر.

• باغ‌های سرسبز سیب و تاکستان‌های انگور که جلوه‌ای ویژه به دشت‌های استان می‌بخشند.

گردشگری آذربایجان غربی

سالانه بیش از دو میلیون گردشگر داخلی و خارجی از این استان بازدید می‌کنند که تخت سلیمان و قره‌کلیسا مهم‌ترین مقصد آنان است.
آذربایجان غربی استانی است که نه‌تنها در بهار و تابستان سرسبز و دل‌انگیز است، بلکه در زمستان نیز با کوه‌های پوشیده از برف و مناظر بدیع، زیبایی‌هایی منحصر به فرد دارد.