خواجه امام حجه‌الحق ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری، مشهور به حکیم عمر خیام، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان ایرانی در سده پنجم و اوایل قرن ششم هجری است. او در زمینه‌های ریاضیات، فلسفه، نجوم و شعر تبحر داشت و تولدش را بین سال‌های ۴۱۷ تا ۴۴۰ هجری قمری تخمین می‌زنند.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی خیام، اصلاح تقویم خورشیدی در سال ۴۶۷ هجری قمری بود که با همکاری گروهی از منجمان و به دعوت ملکشاه سلجوقی انجام شد. با این حال، شهرت جهانی او بیشتر به‌واسطه رباعیات فلسفی‌اش است که بازتابی از نگاه ژرف او به هستی و انسان است.
خیام در نیشابور زاده شد، زیست و سرانجام نیز در همان شهر، که همواره دوستش می‌داشت، آرام گرفت. آرامگاه او در باغی دل‌انگیز در جنوب شرقی نیشابور و در نزدیکی مقبره‌های عطار نیشابوری و کمال‌الملک قرار دارد؛ شهری که خیام آن را چنین توصیف کرده است:
ای خاک، اگر سینهٔ تو بشکافند
بس گوهر قیمتی که در سینهٔ توست
