استان خراسان جنوبی، سومین استان پهناور کشور با وسعتی حدود ۱۵۰٬۸۰۰ کیلومتر مربع، در شرق ایران واقع شده است. این استان که مرکز آن شهر بیرجند است، از شمال با استان خراسان رضوی، از جنوب با استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان، و از غرب با استان‌های یزد، اصفهان و سمنان هم‌مرز است. همچنین در شرق مرز مشترک با کشور افغانستان دارد. تنوع اقلیمی خشک و بیابانی یکی از ویژگی‌های بارز این استان است که شرایط جغرافیایی ویژه‌ای را برای آن فراهم آورده است.

استان خراسان جنوبی در سال ۱۳۸۳ بر اساس مصوبه هیأت دولت و مجلس شورای اسلامی، با جدایی چهار شهرستان از خراسان بزرگ تشکیل شد. این استان اکنون دارای ۱۱ شهرستان، ۲۸ شهر، ۲۵ بخش، ۶۱ دهستان و ۳۵۵۵ آبادی است. شهرستان‌های خراسان جنوبی عبارتند از: بیرجند، قاینات، طبس، فردوس، نهبندان، سرایان، سربیشه، درمیان، بشرویه، خوسف و زیرکوه.

خراسان جنوبی به کویرهای پرستاره، قلعه‌ها و بناهای تاریخی خود معروف شده است. همچنین، صنایع دستی منحصر‌به‌فردی مانند قالی مود و برک‌بافی، از جمله سوغاتی‌های ماندگار این دیارند.

جاذبه های گردشگری خراسان جنوبی

روستای ماخونیک

در دل کوه‌های خراسان جنوبی و نزدیک مرز افغانستان، روستای تاریخی ماخونیک با قدمتی حدود ۴۰۰ سال قرار دارد. این روستا به خاطر قد کوتاه ساکنانش، به «سرزمین لیلی‌پوت‌ها» معروف است. معماری خانه‌ها گود و با دیوارهای کوتاه طراحی شده تا با اقلیم خشک منطقه سازگار باشد. دیدنی‌هایی چون برج گل انجیر و سنگ‌نگاره‌ها، سفر به ماخونیک را خاص و جذاب می‌کند.

باغ گلشن طبس

این باغ تاریخی متعلق به دوران زندیه و قاجار، در دل کویر طبس واقع شده و به‌خاطر جریان دائمی آب و پوشش گیاهی متنوعش شهرت دارد. از نخل و مرکبات گرفته تا چنار، همگی در کنار هم در این باغ می‌رویند. طراحی آن شبیه چهارباغ ایرانی است و در حال حاضر، موزه مردم‌شناسی در عمارت سردر باغ قرار دارد.

ارگ کلاه فرنگی بیرجند

بنایی شش‌طبقه متعلق به دوره قاجار که به‌دلیل معماری خاص زیگوراتی‌شکل و تزیینات داخلی‌اش شناخته می‌شود. این ارگ، محل فعلی فرمانداری بیرجند است و بازدید از آن نیاز به هماهنگی دارد. بهترین زمان بازدید، فصل بهار است.

کویرنوردی

یکی از مهم‌ترین شاخه‌های گردشگری خراسان جنوبی، کویرنوردی است. در این استان، کویرها از ظرفیت‌های بسیار ارزشمند در حوزه گردشگری طبیعی به‌شمار می‌روند.

بیابان لوت، به‌عنوان نخستین میراث طبیعی ایران که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده، بخشی از این ظرفیت است. این بیابان پهناور، مناطقی از استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان را در بر می‌گیرد و به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی و اقلیمی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.