درباره ی استان مرکزی
استان مرکزی با مساحتی حدود ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع، معادل ۱٫۸۲ درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، این استان دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان، ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه است.
آب‌وهوای استان مرکزی
به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی خاص، استان مرکزی دارای آب‌وهوایی متنوع است. وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با حوض سلطان و کویر میقان، تأثیرپذیری از حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس، همگی بر تنوع اقلیمی این استان اثر گذاشته‌اند.
صنایع دستی استان مرکزی
صنایع دستی در شهرستان‌های مختلف استان مرکزی رواج دارد و بسیاری از آن‌ها به دست عشایر منطقه ساخته می‌شوند. از مهم‌ترین صنایع دستی این استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
فرش‌های نفیس ساروق، اراک و محلات
-
قالیچه ساوه
-
گلیم و جاجیم تفرش
-
گیوه سنجان
-
محصولات مسی در شهرهای مختلف استان
شهرستان اراک
اراک یکی از بزرگ‌ترین شهرهای مرکز ایران و مرکز استان مرکزی است. این شهر به دلیل وجود صنایع مادر و تولید بیش از ۸۰ درصد تجهیزات انرژی کشور، همچنین در اختیار داشتن بزرگ‌ترین کارخانه تولید آلومینیوم ایران، به عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود. از سوی دیگر، وجود بزرگ‌ترین معدن سدیم سولفات کشور نیز اهمیت اقتصادی اراک را دوچندان کرده است. با این حال، اراک یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رود.
ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی
-
ارتفاع: ۱۷۰۸ متر از سطح دریا
-
همسایگی: از جنوب با شهرستان‌های خمین و شازند، از شمال با ساوه، از شمال غربی با همدان، از غرب با ملایر، خمین و الیگودرز، از شرق با محلات و از شمال شرقی با تفرش و آشتیان.
-
کوه‌ها: سفیدخانی، نظم‌آباد و سرخ‌کوه (کوه سرخه) در جنوب و کوه مودر در غرب شهر.
-
رودخانه: رود قره‌کهریز (رودخانه خشک) که از شهر عبور کرده و به تالاب میقان می‌ریزد.
آب‌وهوای اراک از خصوصیات اقلیمی فلات مرکزی ایران پیروی می‌کند؛ زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک. تأثیر کوه‌های اطراف، تالاب میقان و دشت فراهان موجب شکل‌گیری شرایط خاص آب‌وهوایی در این منطقه شده است.
-
زمستان: طولانی (۴ تا ۶ ماه) با سرمای ماندگار به دلیل فشار هوایی ناشی از تالاب میقان.
-
تابستان: گرم، به‌ویژه در تیر و مرداد.
-
بارندگی سالانه: بین ۲۳۰ تا ۶۳۸ میلی‌متر (میانگین حدود ۳۴۱/۷ میلی‌متر).
-
روزهای یخبندان: بین ۶۵ تا ۱۲۰ روز در سال.
تاریخچه
در سده‌های نخست اسلامی، منطقه میان همدان، ری و اصفهان را «عراق» می‌نامیدند. برای تمایز با عراق عرب، بعدها این ناحیه را «عراق عجم» خواندند و واژه «اراک» صورت معرب آن است.
اراک در دوران قاجار و به فرمان فتحعلی‌شاه قاجار تأسیس شد و در ابتدا «قلعه سلطان‌آباد» نام داشت. سپس نام آن به «سلطان‌آباد» و بعد به «سلطان‌آباد عراق» تغییر یافت. در نهایت در سال ۱۳۱۶ خورشیدی نام شهر به اراک تبدیل شد.
جمعیت و فرهنگ
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، پس از الحاق مناطق سنجان و کرهرود، جمعیت اراک به ۵۲۶٬۱۸۲ نفر رسید و این شهر در رتبه پانزدهم پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران قرار گرفت.
-
زبان: فارسی با لهجه اراکی
-
مذهب: بیشتر مردم پیرو تشیع هستند. در گذشته اقلیت‌های مسیحی و کلیمی نیز حضور داشتند، اما کلیمیان مهاجرت کرده‌اند.
صنایع دستی
اراک سابقه‌ای درخشان در هنرهای سنتی دارد. مهم‌ترین صنایع دستی این شهر عبارت‌اند از:
-
قالی‌بافی (رقیب قالی کرمان در گذشته)
-
گلیم‌بافی و جاجیم‌بافی
-
رودوزی‌های سنتی
-
آثار چوبی و سفالگری
-
کتابت و نگارگری
-
آثار فلزی
-
گیوه‌دوزی و گیوه‌بافی
-
تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی
سوغات و ره‌آوردها
فتیر، ترخینه، باسلوق، کشمش سبز، صابون محلی، انگور، شیره انگور و گوش‌فیل از معروف‌ترین سوغات اراک هستند.
جاذبه‌های گردشگری
طبیعی
-
تالاب میقان
-
غار سفیدخانی (عین هو)
-
منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله
-
روستای تاریخی انجدان
-
روستای هزاوه
تاریخی، مذهبی و فرهنگی
-
مجموعه تاریخی بازار اراک
-
حمام تاریخی چهار فصل
-
ارگ حکومتی اراک
-
مقبره شاه غریب
-
مقبره آقا نورالدین عراقی
-
مدرسه سپهداری
-
خانه‌های تاریخی: خاکباز، آقامحسن عراقی، مشاهیر، حاج وکیل، حسن‌پور
-
موزه مردم‌شناسی و موزه سلطان‌آباد
-
کلیساهای مسروپ مقدس و امانوئیل
-
کاروانسرای شاه عباسی
شهر اراک به دلیل آب‌وهوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل، دارای مناظر طبیعی چشم‌نواز است. یکی از جاذبه‌های طبیعی این منطقه، تالاب میقان است که در شمال شرقی اراک و دشت فراهان قرار دارد. مسیر دسترسی به تالاب از جاده اراک ـ فرمهین و سپس دوراهی داوودآباد امکان‌پذیر است. در حدود ۲۰ کیلومتری شمال و شمال شرقی اراک، همچنین دشت گیاهان قره‌داغ در ضلع جنوبی جاده نمایان می‌شود.
جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و فرهنگی استان مرکزی
-
مجموعه تاریخی بازار اراک: از بناهای ارزشمند دوره قاجار و یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی شهر.
-
مدرسه امام خمینی (سپهداری): بنایی تاریخی از دوره قاجار که در بافت قدیم شهر و در گذر سپهداری، مجاور بازار اراک قرار گرفته است.
