استان کردستان در غرب ایران واقع شده و از شمال با استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از جنوب با استان کرمانشاه، و از شرق با استان همدان هم‌مرز است. این استان با طبیعتی کوهستانی و متنوع، از نواحی سرد شمالی تا مناطق معتدل جنوبی را دربر می‌گیرد. وجود فلات‌های مرتفع، دشت‌های حاصلخیز مانند دشت مریوان، اوباتو، دهگلان، قروه و کامیاران، از ویژگی‌های بارز جغرافیایی آن است.
رودخانه‌های استان متناسب با ساختار توپوگرافی آن ویژگی‌های خاصی دارند؛ از جمله پایین بودن بستر رودها نسبت به زمین‌های اطراف، افزایش قابل توجه جریان آب در فصل بهار، و عدم قابلیت قایقرانی. این رودخانه‌ها به سه حوزه آبریز دریای خزر، دریاچه ارومیه و سرزمین عراق می‌ریزند.
کوه‌های استان بخشی از زاگرس غربی را تشکیل می‌دهند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
-
کوه برانان (۳۱۲۰ متر) در شرق چهل‌چشمه،
-
عوالان (۲۶۶۵ متر) بین کامیاران و گاورود،
-
قره‌داغ (۳۱۲۰ متر) در شمال بیجار،
-
گوژه (۲۶۶۶ متر) میان دهگلان و سنندج،
-
کوه آبیدر (۲۵۵۰ متر) در غرب سنندج،
-
و بلندترین قله استان، شاهو (۳۳۲۵ متر) در مرز کامیاران.
بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۰، جمعیت استان بیش از یک میلیون و ۴۹۰ هزار نفر بوده که اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها مسلمان‌اند؛ عمدتاً اهل سنت (شافعی) و اقلیتی از شیعیان.
مرکز استان کردستان، شهر سنندج است که در ۵۲۰ کیلومتری جنوب‌غرب تهران قرار دارد. بنای نوین این شهر به دوره صفویه و حکومت سلیمان‌خان اردلان در سال ۱۰۴۶ هجری قمری بازمی‌گردد. سنندج بافت تاریخی ارزشمندی دارد و پر از مساجد، بازارها، عمارت‌ها و حمام‌های قدیمی است که بخشی از میراث فرهنگی استان را شکل می‌دهند.
از آثار برجسته شهر می‌توان به این موارد اشاره کرد:
-
موزه سنندج و خانه کرد،
-
مسجد دارالاحسان (جامع)، مسجد والی، مسجد رشید قلعه‌بیگی، مسجد میرزا فرج‌الله و مسجد وزیر،
-
قرآن نگل (نسخه‌ای تاریخی از قرآن کریم)،
-
کلیسای سنندج و امام‌زاده‌های پیر عمر و هاجر خاتون،
-
بازار قدیمی و سرتپوله،
-
پل قشلاق، حمام‌های تاریخی چون پاشاخان، وکیل‌الملک، دوخزینه و حمام شیشه،
-
عمارت‌هایی مانند آصف دیوان، مشیردیوان، خسروآباد، امجدالاشراف و ساختمان شهرداری مرکزی.
استان کردستان با تنوع فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی‌اش، یکی از مقصدهای مهم گردشگری غرب ایران به‌شمار می‌رود.
استان کردستان با پیشینه‌ای تاریخی، فرهنگی و طبیعی غنی، یکی از استان‌های شاخص گردشگری در ایران به‌شمار می‌رود. این منطقه با طبیعتی بکر، آثار باستانی و فرهنگی، و مراسم سنتی، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ و طبیعت است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی استان کردستان
پیش از اسلام:
-
تپه باستانی زیویه (سقز): از مهم‌ترین مراکز تمدن مانایی.
-
غار کرفتو: سکونت‌گاه انسان‌های باستان با کتیبه‌ای یونانی.
-
کتیبه تنگیور (کامیاران): از آثار دوره‌های کهن پیش از اسلام.
پس از اسلام:
-
مسجد دارالاحسان و دارالامان در سنندج از دوره قاجار.
-
عمارت آصف دیوان (خانه کرد) از دوره صفوی.
-
بقعه باباگرگر (قروه) و دیگر بناهای تاریخی.
آیین‌ها و فرهنگ بومی استان کردستان
-
مراسم پیر شالیار: جشن آیینی در روستای اورامان، هر سال در بهمن‌ماه.
-
موسیقی و رقص کردی: با رقص سنتی «هه‌لپه‌رکی» که ریشه در آیین‌های باستانی دارد.
-
عرفان و تصوف:
-
طریقه قادریه: همراه با سماع و دف‌نوازی.
-
طریقه نقشبندیه: بر پایه سکوت و تفکر.
-
جاذبه‌های طبیعی استان کردستان
کردستان با اقلیمی کوهستانی و خنک، سرزمین رودخانه‌ها، چشمه‌ها و دره‌های سرسبز است.
-
دریاچه زریوار در مریوان.
-
سد شهید کاظمی و سد وحدت (قشلاق).
-
رودخانه‌های قزل اوزن، قشلاق و سیروان.
-
چشمه باباگرگر (قروه) و چشمه گواز (کامیاران).
